Voorbeeld Kimstergat (situatie mei 2012)
QuickTide geeft aan dat de diepte van het Kimstergat -104 cm is bij LAT (104 cm droogvallend dus).
De dieptestaat van de BaZ geeft aan -14 dm bij LAT (140 cm droogvallend). Dat scheelt maar liefst 36 cm! Hoe kan dat?
Voor de uitleg pakken we het stap voor stap aan.
Stap 1. Waar vind je de goede dieptes?
De dieptegegevens op de zeekaarten kunnen flink achterlopen. De laatste update van het dieptebeeld is van 2009, dacht ik.
Daarom juist staat op de kaart 1811 op het sluitblad de volgende waarschuwing (waarschuwing 2):
De meeste vaarwaters zijn aan voortdurende verandering onderhevig.
De op de kaart aangegeven diepten en dieptelijnen kunnen belangrijk afwijken van de werkelijkheid. (...)
Voor diepten op drempels enz. raadpleeg de "Dieptestaat", opgenomen bij de BaZ.
Duidelijke taal: de kaart klopt dus (vaak) niet.
De Hydrografische dienst geeft aan dat je moet kijken op bijv. http://www.defensie.nl/marine/hydrografie/baz/lijsten
Noot. Overigens lopen in dit geval kaart en Dieptestaat toevallig gelijk op.
Waar komen de gegevens van die Dieptestaat vandaan? Die komen van Rijkswaterstaat.
Rijkswaterstaat doet de lodingen en verstuurt deze maandelijks onder meer naar de Hydrografische dienst, de loodsdiensten, etc.; en ook naar de Wadvaarders. QuickTide neemt de gegevens over van www.wadvaarders.nl.
De lodingen van Rijkswaterstaat zijn in NAP.
De Hydrografische dienst zet deze om in LAT; en in die vorm kom je ze op de Dieptestaat en de kaart tegen.
Voor het Kimstergat (loding door RWS van 6 maart 2012)
- geeft RWS: diepte is 3 dm bij NAP (bij NAP staat er dus 3 dm water)
- en geeft de HD: diepte is -14 dm bij LAT (bij LAT is het dus 14 dm droogvallend)
Stap 2. Wat is het verschil tussen LAT en NAP?
NAP is een vast referentievlak, dat overal even hoog is. LAT is de laagste voorspelde niveau (gerekend over 19 jaar), los van meteorologische omstandigheden (opwaaien, afwaaien, etc).
Op zeekaarten is LAT de gebruikte referentie. Dat is handig, als je volgens de op de kaart aangegeven diepte ergens kunt varen, dan kan dat bij elk (bijna) tij. Verder is het een internationaal standaard om LAT te gebruiken.
Maar… het verschil tussen LAT en NAP is dus afhankelijk van de hoogte (en vooral laagte) van het getij. En dat is voor elke locatie weer anders.
Dit verschil is voor elke locatie keurig te bepalen met het programma PCTrans, dat bij de Hydrografische dienst is te downloaden. Zie: http://www.defensie.nl/marine/hydrografie/nautische_applicaties/pctrans
Voor de locatie Kimstergat geldt (volgens PCTrans): het verschil LAT-NAP = 164 cm
De opgave van de Hydrografische dienst klopt dus keurig hiermee:
- RWS loding 0,30 m bij NAP
- Omgerekend -1,34 m bij LAT
- Afgerond -1,40 m bij LAT, lees -14 dm
Hierbij moet opgemerkt worden dat de Hydrografische dienst altijd naar de veilige kant afrond, zodat je niet door een afronding net vast komt te zitten. De Hydrografische dienst geeft dus liever "te ondiep" aan, dan dat ze dieper aangeven dan het in werkelijkheid is. Ook al gaat het maar om een centimeter. Dit heet “defensief karteren”.
Stap 3. Waar vind je de goede verwachte waterstanden
De verwachte waterstand lees je af van een getijdentabel. En wel een getijdentabel voor een plaats in de buurt, die maatgevend is voor waar jij de waterstand wilt weten.
Voor het Kimstergat neem je dus Harlingen. Dat ligt er immers maar 6 mijl vandaan.
Die getijdentabel is berekend door RWS en deze is dus, jawel, in NAP.
Je kunt deze vinden op: http://live.getij.nl/getij_resultaat.cfm?location=HARLGN
Je kan hem ook laten omrekenen naar LAT, zie: http://live.getij.nl/getij_resultaat.cfm?page=home&bottom=0&keel=0&from=20130109&from2=09-01-2013&location=HARLGN&Timezone=MET_DST&refPlane=LAT
Maar, en let nu op, deze omrekening gebeurt met de LAT-NAP-verschil voor Harlingen en dat is volgens de website (en óók volgens PCTrans) LAT-NAP = 134 cm.
Dit wijkt dus 30 cm af van het LAT bij het Kimstergat. De omrekening van de waterstand gaat dus met een 30 cm afwijkend referentieniveau als bij het Kimstergat. Daardoor is de berekening in LAT niet bruikbaar zonder hiervoor te corrigeren.
Stap 4. Antwoord op de vraag
Het voorgaande verklaart hoe het verschillen ontstaat tussen de -104 cm in QuickTide en de -14 dm in de dieptestaat van de BaZ?
Alle berekening in QuickTide geschieden in namelijk NAP.
Voor gemak van mensen die graag LAT gebruiken, kunnen de resultaten ook in LAT worden getoond. Maar… QuickTide gebruikt het omzetten bij ondieptes (bijv Kimstergat) het LAT-NAP-verschil van de referentielocatie (dus Harlingen), want daar wordt ook de waterstand van gebruikt wordt. Voor het Kimstergat wordt dus met een LAT-NAP-verschil van 134 cm gerekend.
Dus als QuickTide de loding "3 dm bij NAP" omrekent met 134 cm dan krijgen we dus: -104 cm bij LAT (Dit wijkt af van de 14 dm door 30 cm niveauverschil en 6 cm afronding).
Het rekenen met een vast vlak maakt de werkelijkheid eenvoudiger te begrijpen naar mijn beleven dan andere berekeningswijzen.
Alternatieve aanpak
Een alternatieve aanpak zou zijn om de omrekening naar LAT wél
te uit te voeren met het verschil bij Kimstergat. Dan zou de diepte-informatie
kloppen (los van de afrondingen).
Maar dan moet de waterstand (in LAT!) met 30 cm gecorrigeerd worden voor de
afwijkende LAT-NAP-verschillen.
En dan is de kans groot dat er dan weer klachten komen over dat de waterstand
30 cm verkeerd ingeschat wordt door QuickTide.
Linksom of rechtsom, ergens kom je die 30 cm tegen.
Conclusie
De lokale afwijkingen in LAT-NAP-verschil maken het rekenen in LAT erg lastig en dus foutgevoelig. Gevoelig voor rekenfouten, maar vooral voor interpretatiefouten.
En de oorspronkelijke vraag: “waarom wijkt QuickTide af?” komt voort uit een interpretatiefout.
QuickTide volgt de eenvoudigste weg: rekenen in NAP. Keurig volgens de stelling: “LAT is voor kaartlezers en NAP voor rekenaars”.
Moet je dus NAP gebruiken in plaats van LAT?
Nee, dat hoeft niet. Gebruik de referentie die je zelf het beste
bevalt.
Zet QuickTide gewoon op LAT, als je dat handig vindt. Dat doe ik zelf vaak ook.
De passagetijden veranderen hierdoor uiteraard niet.
Maar realiseer je goed (vooral bij ondieptes en bruggen) dat de omzetting altijd met het LAT-NAP-verschil van de betreffende referentie-locatie geschiedt.